23 નવેમ્બરને ગુરુવારે કારતક માસના શુક્લ પક્ષની એકાદશી છે, આ એકાદશીને દેવઉઠી એકાદશી કહેવામાં આવે છે. એકાદશી પર ભગવાન વિષ્ણુના વ્રતની સાથે સાથે તુલસી અને શાલિગ્રામ જી સાથે વિવાહ કરાવવાની પરંપરા છે. આ તિથિએ મહાલક્ષ્મીનો અભિષેક પણ કરવો જોઈએ.

ઉજ્જૈનના જ્યોતિષ પં. મનીષ શર્માના જણાવ્યા અનુસાર, શાલિગ્રામ જી ભગવાન વિષ્ણુનું સ્વરૂપ છે. પ્રાચીન સમયમાં તુલસીએ ભગવાન વિષ્ણુને પથ્થર બનવાનો શ્રાપ આપ્યો હતો. આ સંબંધમાં એક પ્રચલિત વાર્તા છે. આ વાર્તા શંખચુડ, ભગવાન શિવ અને ભગવાન વિષ્ણુ સાથે સંબંધિત છે. શિવપુરાણમાં કથાનો ઉલ્લેખ છે.

આ તુલસી અને શંખચુડની વાર્તા છે
શંખચુડા નામના રાક્ષસના લગ્ન તુલસી સાથે થયા હતા. શંખચુડ અધર્મી હતાં, પરંતુ તુલસીએ તેમની સાથે લગ્ન કરવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી હોવાથી તે અમર થઈ ગયા હતા. આ બધા દેવતાઓ પણ શંખચુડાને મારી શકતા ન હતા.

શંખચુડના આતંકથી પરેશાન થઈને બધા દેવતાઓ ભગવાન શિવ પાસે પહોંચ્યા. શંખચૂડને મારવા માટે તુલસીએ સૌથી પહેલા લગ્નની પ્રતિજ્ઞા તોડવી પડી. ભગવાન વિષ્ણુએ આ કાર્ય કર્યું. ભગવાન શિવને મદદ કરવા માટે ભગવાન વિષ્ણુએ વિશ્વાસઘાતથી તુલસીના લગ્નનું વ્રત તોડ્યું અને ભગવાન શિવે શંખચુડનો વધ કર્યો.

જ્યારે તુલસીને ખબર પડી કે ભગવાન વિષ્ણુએ તેમને છેતર્યા છે, ત્યારે તેમણે ભગવાન વિષ્ણુને પથ્થર બનવાનો શ્રાપ આપ્યો. ભગવાન વિષ્ણુએ તુલસીનો શ્રાપ સ્વીકાર્યો. ભગવાન વિષ્ણુએ તુલસીને વરદાન આપ્યું કે હવેથી તમારી પૂજા ગંડકી નદી અને તુલસીના છોડના રૂપમાં કરવામાં આવશે. મારી પૂજામાં પણ તુલસીનો ઉપયોગ જરૂરી રહેશે.

શાલિગ્રામ જી ગંડકી નદીને મળે છે
નેપાળમાં વહેતી ગંડકી નદીને પણ તુલસીનું સ્વરૂપ માનવામાં આવે છે. આ નદીમાં એક ખાસ પ્રકારના કાળા પથ્થરો જોવા મળે છે, જેના પર ચક્ર, ગદા વગેરેના નિશાન છે. આ પથ્થરોને ભગવાન વિષ્ણુનું સ્વરૂપ માનવામાં આવે છે. આ પથ્થરોને શાલિગ્રામ તરીકે પૂજવામાં આવે છે.