આજે ચૈત્રી નવરાત્રીનો ચોથો દિવસ છે. ત્યારે માતા દુર્ગાના ચોથા સ્વરૂપ માતા કુષ્માંડાની પૂજા કરવામાં આવે છે. માતા કુષ્માંડાને આ સૃષ્ટિની સર્જક કહેવામાં આવે છે. તેમની સાત ભુજાઓ છે જેમાં અનુક્રમે કમંડલ, ધનુષ્ય, બાણ, કમળનું ફૂલ, કલશ, ચક્ર અને ગદા છે. બીજી તરફ તેમના આઠમા હાથમાં એવી માળા છે જે બધી સિદ્ધિઓ અને નવા ભંડોળ આપે છે. એવું માનવામાં આવે છે કે, જે લોકો સંતાન ઈચ્છે છે તેમણે મા કુષ્માંડાની પૂજા કરવી જોઈએ. માતા કુષ્માંડાની ઉપાસના કરવાથી ભક્તોના તમામ રોગો અને દુ:ખનો નાશ થાય છે. ચાલો જાણીએ નવરાત્રિના ચોથા દિવસે માતા કુષ્માંડાની પૂજા, મંત્ર, વિધિ, ઉપભોગ અને આરતી.

કુષ્માંડા નવ દેવીઓમાંથી ચોથો અવતાર માનવામાં આવે છે. માં કુષ્માંડાની આઠ ભુજાઓ હોય છે. જેને કારણે તેમને અષ્ઠભુજાના નામથી ઓળખવામાં આવે છે. ઉલ્લેખનીય છે કે માંના એક હાથમાં જપમાળા હોય છે. આ સાથે અન્ય સાત હાથમાં ધનુષ, બાણ, કમંડળ, કમળ, અમૃત પૂર્ણ કળશ, ચક્ર અને ગદા સામેલ છે.

કુષ્માંડા માહાત્મ્ય

કહે છે કે જ્યારે સૃષ્ટિનું અસ્તિત્વ ન હતું ત્યારે દેવી કુષ્માંડાએ જ બ્રહ્માંડની રચના કરી હતી. એટલે કે દેવી કુષ્માંડા જ સૃષ્ટિના આદિ સ્વરૂપા આદ્યશક્તિ છે. એમનો નિવાસ સૂર્યમંડળમાં છે. ત્યાં નિવાસ કરવાની ક્ષમતા અને શક્તિ કેવળ મા કુષ્માંડામાં જ છે. દેવી કુષ્માંડાના શરીરની કાંતિ અને પ્રભા પણ સૂર્યની જેમ જ દેદીપ્યમાન છે. મા કુષ્માંડા અત્યંત ઓછી સેવા અને ભક્તિથી પ્રસન્ન થઈ જાય છે. ચોથા નોરતે મા કુષ્માંડાનું આહ્વાન કરી તેમના મંત્રનો જાપ કરવામાં આવે છે.