જ્યારે જ્યારે દાનની વાત આવે છે, ત્યારે દુનિયાને કર્ણનું નામ અચૂક યાદ આવે જ છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે કર્ણ અને દાન વચ્ચેની વાર્તા શું છે? મહાભારતનું યુદ્ધ ચાલી રહ્યું હતું અને સૂર્યાસ્તને કારણે દરેક પોતપોતાની છાવણીમાં હતા. તે દિવસે અર્જુને કર્ણને હરાવ્યો હતો, તે અભિમાનથી ભરાઈ ગયો. તેની બહાદુરીની બડાઈ મારતા તેણે કર્ણને ધિક્કારવાનું શરૂ કર્યું.

અર્જુનનું અભિમાન જોઈને શ્રી કૃષ્ણ બોલ્યા - ‘પાર્થ ! કર્ણ સૂર્યનો પુત્ર છે. તમે તેના કવચ-કુંડળ ભેટ તરીકે માંગી લીધા પછી જ તેની સામે વિજય મેળવી શક્યા છો, નહીં તો કોઈ તેને હરાવી શક્યું ન હોત. કર્ણ માત્ર વીર જ નથી, સાથે એક દાતા પણ છે. તેના જેવો દાન આપનાર ક્યારેય થયો નથી અને ન તો ક્યારેય થશે.’ કર્ણના આટલા વખાણ સાંભળીને અર્જુન જીરવી ન શક્યો અને તેણે દલીલો કરીને તેની અવગણના શરૂ કરી દીધી. શ્રી કૃષ્ણ અર્જુનની ચેષ્ટા સમજી ગયા અને બોલ્યા, ‘હે અર્જુન! કર્ણ હજુ પણ યુદ્ધના મેદાનમાં ઘાયલ હાલતમાં પડેલો છે, જો તમે ઇચ્છો તો તમે તેની દાનવીરતાની પરીક્ષા કરી શકો છો.’

અર્જુને કૃષ્ણની આજ્ઞા માની અને કર્ણની કસોટી કરવા માટે બંને બ્રાહ્મણોનો વેશ ધારણ કરીને તેની નજીક ગયા. મૃત્યુના આરે હોવા છતાં, કર્ણ તેને પ્રણામ કરીને ત્યાં આવવાનું કારણ પૂછ્યું. શ્રી કૃષ્ણ બોલ્યા - ‘રાજન! અમે અહીં દાન માંગવા આવ્યા છીએ, કૃપા કરીને અમારી ઇચ્છા પૂર્ણ કરો.’ કર્ણ થોડો અચકાયો અને બોલ્યો - ‘હે ભૂદેવ! હું યુદ્ધના મેદાનમાં ઘાયલ થઈને મૃત્યુની રાહ જોઈ રહ્યો છું. મારી આખી સેના પણ મૃત્યુ પામી છે. હવે હું તમને શું આપી શકું…?’ શ્રી કૃષ્ણ બોલ્યા કે, ‘રાજન! હવે અમારે ખાલી હાથે પાછા ફરવું પડશે, પણ જો અમે ખાલી હાથે પાછા ફરીશું તો તમારી બહુ બદનામી થશે, લોકો તમને ધર્મહીન રાજા તરીકે યાદ કરશે.’

ત્યારે કર્ણ બોલ્યો, ‘ભૂદેવ રાહ જુઓ! હું નિંદાથી ડરતો નથી, પણ હું ધર્મવિહિન થઈને મરવા માંગતો નથી. તેથી હું તમારી મનોકામના ચોક્કસપણે પૂર્ણ કરીશ.’ કર્ણએ નજીકમાં પડેલા પથ્થરમાંથી પોતાના બે દાંત તોડી નાંખ્યા અને કહ્યું, ‘મેં હંમેશા સોનાનું દાન કર્યું છે, તેથી તમે સોનાનાં બનેલા આ દાંત સ્વીકારો.’ શ્રી કૃષ્ણ બોલ્યા, ‘રાજન! અમે આ સોનું સ્વીકારીશું નહીં કારણ કે તે ખોટું છે અને તેના પર લોહી પણ છે.’ પછી કર્ણ પોતાના ધનુષ્ય ઢસળાતો ગયો અને બાણ ચઢાવીને ગંગાજીને યાદ કર્યા અને પછી તીર જમીન પર માર્યુ. તીર જમીન પર અથડાતાં જ ત્યાંથી ગંગાનો એક જોરદાર પ્રવાહ નીકળવા લાગ્યો. કર્ણે એ પ્રવાહમાં પોતાના દાંત સાફ કર્યા અને આપતાં કહ્યું, ‘હે ભગવાન! હવે આ સોનું ખોટું નથી પણ ચોખ્ખું છે, કૃપા કરીને હવે સ્વીકારો.’

શ્રીકૃષ્ણે કર્ણને દર્શન અને મોક્ષ આપ્યો

અર્જુન અને શ્રી કૃષ્ણ તેમના વાસ્તવિક સ્વરૂપમાં આવ્યાં અને કર્ણ આ જોઈને ભાવુક થઈ ગયો. પછી શ્રી કૃષ્ણએ તેને આશીર્વાદ આપ્યા અને કહ્યું, ‘કર્ણ! જ્યાં સુધી આ પૃથ્વી રહેશે ત્યાં સુધી તમારી દાનવીરતાનાં ગુણગાન ગાવામાં આવશે. તમારી આ બાણગંગા યુગો-યુગો સુધી તમારા ગુણગાન ગાશે અને તમને મોક્ષ મળશે.’ આ આખી લીલા જોઈને અર્જુન પણ કર્ણ સમક્ષ નતમસ્તક થઈ ગયો હતો.